Botten
De werking van botten
Ons skelet moet bij de meest verschillende bewegingen bestand zijn tegen hoge belastingen. Het dijbeen, als het grootste bot van het menselijk lichaam, kan maar liefst een gewicht van 1,5 ton (1500 kg.) dragen. Naast deze drukbelasting kunnen onze botten ook trekkrachten, verbuigingen en verdraaiingen absorberen. Door hun unieke structuur en samenstelling zijn ze zeer stabiel en tegelijkertijd extreem elastisch.
Waaruit bestaat een bot en welke vormen zijn er?
Botten of botweefsel worden in principe ingedeeld in de categorie steun- en bindweefsel, zelfs als ze een bijzonder harde of stabiele vorm hiervan vertegenwoordigen. Overigens tellen tanden niet mee. Deze vormen een volledig uniek type weefsel. Ons lichaam bestaat uit ongeveer 206 botten. Het is niet mogelijk om een exact aantal te geven omdat elke persoon een ander aantal kleine botjes in zijn wervelkolom, hand of voet kan hebben.
Er zijn verschillende categorieën of vormen van botten. Lange botten, die worden gekenmerkt door een lange schacht en twee botuiteinden, zijn te vinden in de boven- en onderarm, evenals de dij en de kuit. Plaatbotten, zoals de naam al doet vermoeden, zijn vlak, bijvoorbeeld het schouderblad (scapula) of het schedeldak (caput). Er zijn ook korte botjes bijvoorbeeld de handwortelbeentjes (carpale botjes), sesambeenderen (bijv. kleine ronde botten of de knieschijf), met lucht gevulde botten (bijv. het voorhoofdsbeen) en onregelmatige botten zoals de wervels.
Van buiten naar binnen bekeken worden botten aanvankelijk omgeven door bindweefsel dat de benige buitenzijde (cortex) volgt. Binnenin is er een sponsachtige structuur van z.g. botbalkjes; de tussenliggende holtes herbergen het beenmerg (medulla). Door de vorm en structuur van de botbalkjes kunnen verdraaiingen, buigingen of stoten opgevangen worden. Botten hebben ook een hoog mineraal- of zoutgehalte, vooral calcium. Aangezien zouten zelf van een hard materiaal zijn gemaakt, bepaalt dit gehalte de sterkte en maakt het de drukweerstand mogelijk.
Functies en taken van botten
Voor de verschillende vormen van belasting waaraan we ons lichaam blootstellen, is elk bot gebouwd om een specifiek type beweging en/of belasting te weerstaan. Elk bot heeft zijn eigen functie in de uitgekiende anatomie van ons lichaam.
Als echte multi-taskers bieden botten ook bescherming. De borstkas (thorax) vormt bijvoorbeeld een tonvormige bescherming rond ons hart en onze longen, terwijl de schedelbeenderen een sterke box om onze hersenen vormen. Daarnaast dienen botten ook om tijdens bewegingen krachten over te brengen en - last but not least - in het beenmerg van de lange pijpbeenderen worden de rode bloedcellen geproduceerd.
Onze voorouders in het stenen tijdperk wisten al van sterke dierlijke botten gebruik te maken voor de verschillende toepassingen als gereedschappen, naalden of sieraden. Hoewel de botten in ons lichaam nogal verschillende functies vervullen, laten deze toepassingen zien waar stabiele botten toe in staat zijn en hoeveel krachten ze kunnen weerstaan. Ons skelet als een inwendig en verborgen helper ondersteunt ons dag in dag uit.
