De term artroscopie is een samenvoeging van twee woorden uit de Griekse taal, namelijk άρθρωση ‘arthron’ (gewricht) en σκόπηση ‘skopeō’ (kijken) en betekent dus letterlijk ‘kijken in een gewricht’. Artroscopie is de medische benaming voor kijkoperatie. Ook de term ‘sleutelgatoperatie’ wordt wel gebruikt.
Waar aanvankelijk de gehele ontwikkeling was gericht op het kijken in de knie, gingen steeds meer specialisten zich bezig houden met het kijken in andere gewrichten en ook in diverse weefsels. Zo kan er momenteel eigenlijk in bijna alle gewrichten gekeken worden (schouder, elleboog, heup, knie, enkel), zelfs in de grote teen. Alleen de artroscopische behandeling van een hernia blijkt tot op heden minder voordelen dan gedacht te bieden ten opzichte van de klassieke methode.
In feite bestaat de arthroscopie (kijkoperatie) niet alleen uit kijken in het gewricht, maar kunnen er ook daadwerkelijk operatieve behandelingen worden uitgevoerd. In de knie bijvoorbeeld aan de meniscus, het kraakbeen, het slijmvlies maar ook bij voorbeeld het vervangen van een kruisband. Artroscopie zou daarom beter een 'kijk en doe operatie' of een 'sleutelgat operatie' genoemd kunnen worden in plaats van een kijkoperatie.
Voordelen
Een kijkoperatie heeft een aantal grote voordelen boven een 'open' of gewone operatie:
- de littekens zijn kleiner, meestal maar enkele millimeters
- ook de opening in het slijmvlies van het betreffende gewricht is minimaal, zodat het herstel van het gewricht aanmerkelijk sneller zal kunnen zijn
- het gewricht is in zijn algemeenheid veel beter te inspecteren, vooral ook in de kleine hoekjes
- door de ontwikkeling van speciale mini instrumenten kunnen steeds meer operatieve behandelingen tegelijk via een scopie worden uitgevoerd
- vaak kunnen de ingrepen poliklinisch, in dagbehandeling of via een korte opname worden uitgevoerd en kunt u dus sneller weer naar huis
- bij diverse gewrichten kan voor een plaatselijke verdoving gekozen worden. Daardoor kan de patiënt (desgewenst) met de chirurg meekijken op de monitor, kan hij/zij het beeld uitgelegd krijgen en heeft de patiënt direct ook zelf een helder zicht op hoe de klacht is veroorzaakt.
Procedure
Afhankelijk van het gewricht waarin gekeken zal worden, wordt in overleg met de patiënt door de anesthesist gekozen voor de soort narcose of verdoving. Hierna wordt het betreffende lichaamsdeel steriel ingepakt, omdat gewrichten en botten erg gevoelig zijn voor infecties.
Meestal worden nu drie kleine sneetjes van enkele millimeters gemaakt. Door een sneetje gaat een buisje, waardoorheen een glasvezelbuisje gaat met daarop vastgemaakt een camera en een lichtsnoer. De chirurg kan zodoende het gewricht met ligamenten en spieren van binnenuit op een scherm zien en zo de gereedschappen naar binnen geleiden. Omdat de operatie alleen via enkele kleine ingangen wordt uitgevoerd, wordt deze ook wel een sleutelgatoperatie genoemd. Door dit buisje met glasvezel en camera stroomt ook een heldere spoelvloeistof. Door het tweede sneetje gaat een buisje (canule) waardoorheen deze spoelvloeistof weer kan aflopen. Het derde sneetje wordt gebruikt voor kleine instrumentjes waarmee diverse aandoeningen kunnen worden verholpen.
Wanneer de wondjes zijn gesloten met een hechting en/of pleister, zal afhankelijk van het gewricht een drukverband worden aangelegd. Vaak zal de patiënt na de kijkoperatie het gewricht meteen voorzichtig mogen belasten.
Complicaties
Infecties komen bij kijkoperaties heel weinig voor, vooral ook omdat het gewricht tijdens de operatie continu met spoelvloeistof wordt schoongehouden. Een enkele maal zal het kleine wondje bloed lekken. Dit komt meestal door een bloedend vaatje onder de huid of in de kapsel. Meestal is een nieuw drukverband voldoende, soms moet een klein hechtinkje worden gelegd.
Artroscopie van de knie
Artroscopie van de knie is de meest uitgevoerde operatie in de orthopedie. De meest voorkomende beschadigingen aan de knie zijn:
- een gescheurde meniscus (voetbalknie)
- een gescheurd of abnormaal kraakbeen
- gescheurde kruisbanden
- losse bot- en kraakbeenstukjes
- slijtage van het gewricht
- ontstoken gewricht (reuma)
Indien mogelijk wordt bij een knie kijkoperatie direct een behandeling uitgevoerd, zoals:
- het verwijderen van een los brokstuk
- het verwijderen of hechten van een gescheurde meniscus
- een kraakbeenbehandeling
Meniscusscheur
De meest voorkomende reden voor een artroscopie is een scheur in de meniscus. De knie is pijnlijk, er is vocht in de knie, de knie kan op slot gaan (blokkeren) of een instabiel gevoel geven ('giving way'-klachten). Soms kunnen de klachten aspecifiek zijn en alleen pijn en irritatie geven zonder duidelijke andere verschijnselen van een meniscusscheur. Dit is vaak het geval bij een horizontale meniscusscheur. De oorzaak is vaak een verdraaiing van de knie, maar met name op oudere leeftijd kunnen meniscusscheuren ook ontstaan zonder dat men zich een duidelijk trauma van de knie kan herinneren.
Tijdens de kijkoperatie wordt het kapotte stukje van de meniscus weggehaald. Het deel dat nog goed is wordt intact gelaten, omdat verwijderen van de hele meniscus tot vervroegde slijtage van het gewrichtskraakbeen (artrose) leidt. Boven de leeftijd van 40 jaar wordt een zogenaamde degeneratieve scheurvorming van de meniscus veelvuldig aangetroffen, ook bij mensen die geen klachten van de knie hebben! Het degeneratief scheuren van de meniscus kan dus gezien worden als een normaal verouderingsproces, en het is onduidelijk waarom de een er wel klachten van heeft, en de ander niet. Gezien het verwijderen van een stukje meniscus een verminderde schokbreker functie tot gevolg heeft, zijn chirurgen tegenwoordig wat terughoudender met het verwijderen van een stukje meniscus.
Gewrichtsslijtage
In het geval van slijtage is het uitvoeren van een kijkoperatie meestal niet erg zinvol. Echter in sommige gevallen kan het wel nuttig zijn:
- om te beoordelen of het plaatsen van een halve knieprothese of knieschijf prothese tot de mogelijkheden behoort
- bij acuut ontstane ( slot-)klachten ten gevolge van een meniscus scheur
- bij acuut ontstane ( slot-)klachten ten gevolge van een los stukje in de knie
- of in geval van lokale kraakbeenschade in verder normaal kraakbeen. (Maar in dat geval spreekt men eigenlijk niet van slijtage.)
